De egel populatie blijft in Nederland afnemen. Naast parasieten, auto’s en robotmaaiers kampen egels al jaren met een ander probleem, dat in de herfst al merkbaar is: klimaatverandering.
Voor de winterslaap hebben egels een gezond vetkussen nodig dat het koude seizoen doorstaat. Tijdens hun slaap verloopt de stofwisseling ongeveer 100 keer langzamer, waardoor de dieren tot wel twee uur kunnen stoppen met ademen. Ze hebben aanzienlijk minder voedsel nodig en kunnen langere winters zonder onderbreking overleven.
Minder voedsel en een veranderend klimaat
De klimaatverandering verandert echter twee factoren waar de stekelige dieren last van hebben: Deskundigen waarschuwen dat de droogte van de afgelopen jaren en de aanhoudende sterfte onder de insecten hebben geleid tot minder voedsel. Daarom zijn er minder insecten, wormen en slakken en deze staan hoog op het menu van de egel.
Aan de andere kant veranderen door het warmere klimaat de slaapgewoonten van de dieren. Ze beginnen met hun winterslaap zodra de temperatuur langere tijd onder de zes graden Celsius blijft. In de vorige eeuw was dit vaak al eind oktober het geval. Maar al enkele jaren stellen onderzoekers keer op keer weer vast dat egels hun broodnodige winterslaap onderbreken zodra de temperatuur boven de zes graden stijgt.
De laatste jaren komt het steeds vaker voor dat veel egels hun winterslaap al in januari of februari hebben beëindigd, waardoor ze kampen met voedseltekort. Want als ze wakker zijn, verbranden egels hun spek, waarmee ze eigenlijk de hele winter door hadden moeten komen, in slechts twee weken. Omdat ze hun stekels niet opwarmen en ze nauwelijks voedsel kunnen vinden, verhongeren veel dieren als de winter weer aanbreekt.
Maar niet alleen egels worden bedreigd door klimaatverandering: deskundigen schatten dat alleen al in Duitsland ongeveer 5 tot 30 procent van alle dier- en plantensoorten zal uitsterven als gevolg van stijgende temperaturen.
De egel voeren in de herfst
Dierenwelzijnsverenigingen en exploitanten van egelstations pleiten er al lang voor dat tuinbezitters kattenvoer, roerei en water voor de dieren moeten neerzetten. Dit helpt egels om het broodnodige vet voor de winter binnen te krijgen. Zelfs dode muizen en amfibieën dienen als voedselbron als ze bijvoorbeeld zijn gedood door de kat of door een val. Het voeren mag echter niet overdreven worden, anders raken de zoogdieren te zeer van hun natuur verwijderd.
Voor de winterslaap is het aan te raden om de stekelige tuindieren geschikte plekken te bieden. Dit kan een grote stapel bladeren in de tuinhoek zijn of een speciaal egelhuis. In onze gids leest u hoe u de dieren in uw tuin kunt helpen overwinteren.
De populatie blijft dalen
Hoewel er geen uitgebreide telling van egels in Midden-Europa of Duitsland is gedaan, worden de dieren al in zes van de 16 Duitse deelstaten als bedreigde diersoorten beschouwd. In vele andere staan ze ook op de rode lijst van bedreigde diersoorten. Oorzaken zijn het verlies aan woonruimte in steden en op het platteland en het verkeer. Eigenlijk is het goede nieuws dat egels steeds minder vaak worden overreden, maar het slechte nieuws is: er zijn gewoon veel minder dieren dan voorheen.
Ook robotmaaiers en ander tuingereedschap zoals gemotoriseerde zeisen of bladblazers veroorzaken vaak ernstige verwondingen waaraan de schuwe dieren dan in doodsangst sterven. Het grootste probleem hier is een verkeerd gebruik van de apparaten. Tuinbezitters moeten zorgvuldig controleren of en waar ze veilig voor egels kunnen worden gebruikt.
Egels zijn vooral actief in de schemering en ’s nachts, overdag slapen ze het grootste deel van de tijd – soms in een schuilplaats of soms in hoog gras. Daarom mogen robotmaaiers alleen overdag maaien en met bladeren bedekte gazons moeten worden doorzocht op dieren voordat er een stofzuiger of blazer wordt aangezet.
In de zomer verdrinken veel egels in poelen of vijvers op zoek naar water. Hierbij is het aan te raden om bescherming te bieden zodat de dieren niet in het water kunnen vallen of dit in ieder geval veilig kunnen verlaten, bijvoorbeeld via een stuk hout of brug. Egels zijn bang voor water, maar ze kunnen zwemmen.